Η φωτογραφία εφευρίσκεται πριν από 160 χρόνια και για έναν περίπου αιώνα εμφανίζεται μέσα από διαφορετικές και πολλαπλές χρήσεις: ως εικονογραφικό ή τεκμηριωτικό υλικό που συνοδεύει το κείμενο μιας έκδοσης, ως ίχνος μιας οικογενειακής συνάθροισης σε ένα στούντιο εποχής, ως ειδησεογραφικό τεκμήριο – ο φορέας ενός γεγονότος – ή ως το αποτύπωμα ενός γεωγραφικού τόπου. Μόλις μετά το 1950 αρχίζει να αναγνωρίζεται και ως δημιουργικό μέσο, με τη δική του ιστορία, τους δικούς του δημιουργούς, τη δική του εκδοτική παρουσία (εμφανίζονται λευκώματα, λεξικά φωτογραφίας, θεωρητικές και συγκριτικές μελέτες), αλλά και τη δική του αισθητική υπόσταση, όπως αυτή αποκτάται μέσα από θεσμικούς φορείς (τα μουσεία, τις γκαλερί, τις αίθουσες τέχνης, τα φεστιβάλ και τις εκθέσεις), αλλά και μέσα από κύκλους σπουδών. Από εκείνο το χρονικό σημείο και έπειτα, η φωτογραφία αποκτά και αγοραστική αξία, όπως αυτή προσδίδεται από τις ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές που ολοένα και αυξάνουν. Έτσι, η φωτογραφία αναγνωρίζεται ως η όγδοη τέχνη και υπάρχει ως πεδίο έκφρασης κινημάτων – του ντανταϊσμού, του σουρεαλισμού, του νεορεαλισμού, του ουμανισμού – αλλά και ως τρόπος έκφρασης πειραματισμών και ύφους γραφής – αφαιρετικής, σκηνοθετημένης, αφηγηματικής και «αντικειμενικής». Βέβαια, αντίθετα με μια διαδεδομένη άποψη, η φωτογραφία δεν είναι «λαϊκή» τέχνη. Δεν αρκεί μόνο μια μηχανή ή η τεχνική. Όπως η λεκτική επικοινωνία δεν ταυτίζεται με την ποίηση, ομοίως, η σύλληψη μιας εικόνας, όπου το βλέμμα εκπορεύεται με τέτοιον τρόπο ώστε να παράγει έργο, δεν αποτελεί μια αυτονόητη συνθήκη. Πίσω από κάθε φωτογραφία υπάρχει ένας δημιουργός, ο οποίος για κάθε του έργο παίρνει θέση στην ταλάντωση μεταξύ πραγματικού και φανταστικού. Έτσι διαμορφώνεται ένας νέος κόσμος, ο οποίος αποτελεί άθροισμα διαφορετικών οπτικών προσεγγίσεων που υπάρχουν ή που γεννιούνται μέσα από το βλέμμα του δημιουργού-συγγραφέα, από τις σχέσεις που αντιλαμβάνεται στο πλαίσιο που φωτογραφίζει και, βέβαια, από τις πολλαπλές αναγνώσεις του θεατή. Τον κόσμο αυτόν, που εμπεριέχει πολλούς διαφορετικούς «τόπους», επιδιώκει να χαρτογραφήσει και το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, λειτουργώντας γύρω από τρεις άξονες: της μνήμης, της συνάντησης και της ανακάλυψης.

Στόχοι του θεσμού

Bάσει των νόμων 2557/97 και του 2947/2001 βασικοί σκοποί του Μ.Φ.Θ είναι:

1. Η συλλογή και μελέτη φωτογραφιών με καλλιτεχνική αξία, έργων δημιουργών του παρελθόντος, καθώς και η συλλογή φωτογραφιών σύγχρονων δημιουργών.
2. Η δημιουργία οργανωμένου αρχείου.
3. Η διενέργεια ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων που αποβλέπουν την προώθηση της επιστημονικής έρευνας στην τέχνη και την ιστορία της φωτογραφίας, αλλά και την επιμόρφωση του κοινού.
4. Η διοργάνωση εκθέσεων Ελλήνων και ξένων δημιουργών.
5. Η πραγματοποίηση εκδόσεων που προωθούν την τέχνη της φωτογραφίας.
6. Προστασία και ανάπτυξη του συλλεγόμενου υλικού.
Για την εκπλήρωση των σκοπών του το Μ.Φ.Θ. συνεργάζεται με άλλους συναφείς φορείς και μεριμνά για τη μελέτη και τεκμηρίωση κάθε είδους υλικού σχετικού με τη φωτογραφική τέχνη, καθώς και τη γενικότερη ανάπτυξη και προβολή αυτής.

Παράλληλα το Μ.Φ.Θ επιδιώκει: α) να λειτουργεί ως τόπος μνήμης, συνάντησης και ανακάλυψης ανάμεσα στους δημιουργούς, στα έργα τους και στο κοινό, β) καλλιεργήσει το βλέμμα του κοινού και να το εξοικειώσει με τις διαφορετικές χρήσεις και προσεγγίσεις της φωτογραφίας, όπως αυτές εξελίχθηκαν από το 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα, γ) να καθιερώσει δηλαδή ένα θεσμικό πλαίσιο και παράλληλα να αποτελέσει έναν πολιτιστικό οργανισμό ανοιχτό και στη συνδιαλλαγή με τις υπόλοιπες τέχνες.

Προσανατολισμός των δράσεων

Στο πλαίσιο της αποστολής του στοχεύει σε δράσεις τοπικής, εθνικής και διεθνούς εμβέλειας:

• Με τον σχεδιασμό και τη διοργάνωση εκθεσιακών κύκλων, όπως ο κύκλος «τα Τέσσερα στοιχεία της φύσης και ο άνθρωπος», με τη φιλοξενία παραγωγών και με τη διακίνηση εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

• Με τη συγκρότηση αρχείων και συλλογών με έργα που του εμπιστεύονται δημιουργοί και συλλέκτες και τη μετέπειτα διαφύλαξη, συντήρηση και προβολή τους μέσα από τη διαδικασία της ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης, όπως και με την έρευνα και τη διάσωση έργων που βρίσκονται εκτός του Μουσείου.

• Με την έκδοση βιβλίων, καταλόγων και ενημερωτικών εντύπων και με την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που στοχεύουν στη συστηματική καλλιέργεια της γνώσης του κοινού για το μέσο.

• Με τη διεξαγωγή της Photobiennale – που αποτελεί μετεξέλιξη της διεθνούς Φωτογραφικής Συγκυρίας – αλλά και τον εμπλουτισμό της πλατφόρμας διαλόγου, με αξιολογήσεις φωτογραφικών προτάσεων (portfolio reviews), την καθιέρωση βραβείων και τη διοργάνωση ημερίδων.

• Με την πραγματοποίηση παράλληλων εκδηλώσεων και τη συνεργασία με άλλους φορείς, αποσκοπώντας στη διαμόρφωση ενός πυρήνα πολιτιστικής κίνησης.

• Με τη δημιουργία ενός τόπου συνάντησης, όπου η τέχνη συνδιαλέγεται με την καθημερινότητα και οι εικόνες πλαισιώνονται από λόγο, μέσω των συναντήσεων της σειράς «Λέξεις και Εικόνες».

Μέσα από όλες αυτές τις δράσεις το Μουσείο καλείται να ανταποκριθεί στην αποστολή του, αλλά και σε έναν ρόλο ο οποίος γίνεται ολοένα και πιο σύνθετος στην κοινωνία της «εικόνας», επιδιώκοντας να καλλιεργήσει το βλέμμα του κοινού, να μας προσφέρει, με άλλα λόγια, ένα αλφαβητάρι για το οπτικό μας περιβάλλον· ένα εργαλείο που θα μας βοηθήσει να «διαβάζουμε» τις εικόνες και που θα μας εξοικειώσει με το μέσο σε όλες τις χρήσεις και τις προσεγγίσεις του: στην επικοινωνία, τη φωτοδημοσιογραφία, τη φωτογραφία-ντοκουμέντο και, κυρίως, την τέχνη.